Shockschade

Wat is Shockschade? Shockschade is schade door geestelijk letsel door een heftige emotionele shock bij een confrontatie met een ongeval van een naaste of de gevolgen daarvan. Bij shockschade bestaat recht op een letselschadevergoeding en smartengeld.

Shockschade betekent (aantoonbaar) geestelijk letsel door een confrontatie met een ongeval van een dierbare of de gevolgen van dat ongeval. Shockschade is dus geen nadeel wegens het verdriet dat een nabestaande ondervind, maar psychisch letsel als gevolg van een confrontatie met een ernstig ongeval of de gevolgen daarvan. Het is een vorm van affectieschade.

De schadevergoeding is dus niet voor het letselschadeslachtoffer zelf, maar voor een naaste die geestelijk letsel oploopt door een ongeval van een persoon in zijn omgeving.

Shockschade arrest: Taxibus arrest

Shockschade werd voor het eerst toegekend in het Taxibus arrest. Ook wel Kindertaxi arrest genoemd of Woudsend-Kindertaxi naar de betrokken partijen. Het Taxibus arrest van de Hoge Raad van 22 februari 2002 (ECLI:NL:HR:2002:AD5356) beantwoordt de vraag of een moeder recht heeft op smartengeld na haar confrontatie met de zeer ernstige gevolgen van de aanrijding van haar dochtertje met een taxibus. In het Taxibus arrest verwoordt de Hoge Raad de grondslag voor het toekennen van smartengeld aan de moeder van het overleden slachtoffertje als volgt:

‘Indien iemand door overtreding van een veiligheids- of verkeersnorm een ernstig ongeval veroorzaakt, handelt hij (…) niet alleen onrechtmatig jegens degene die dientengevolge is gedood of gekwetst, maar ook jegens degene bij wie door het waarnemen van het ongeval of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan een hevige emotionele schok wordt teweeggebracht, waaruit geestelijk letsel voortvloeit, hetgeen zich met name zal kunnen voordoen indien iemand tot wie de aldus getroffene in een nauwe affectieve relatie staat, bij het ongeval is gedood of gewond.’

De shockschade criteria zijn in het Taxibus arrest uitgewerkt. Het Taxibus arrest wordt om die reden ook wel het shockschade arrest genoemd. Met het Taxibus arrest heeft de Hoge Raad een aanzet gegeven voor de toekenning van smartengeld aan naasten en nabestaanden. Met de invoering van de Wet Affectieschade op 1 januari 2019 heeft de wetgever deze mogelijkheid verder uitgebreid.

Shockschade vereisten

Er bestaat op grond van de criteria uit het Taxibus arrest onder de volgende voorwaarden aanspraak op een schadevergoeding voor shockschade:

De naaste/nabestaande ziet het ongeval gebeuren of wordt direct geconfronteerd met de ernstige gevolgen van het ongeval. Dit noemen we het confrontatievereiste;
Bij de naaste/nabestaande ontstaat door de confrontatie een hevige emotionele schok;
Als gevolg van de confrontatie loopt de naaste/nabestaande geestelijk letsel op.

Als aan deze vereisten is voldaan bestaat er aanspraak op een vergoeding van shockschade. De shockschade arrest criteria worden hieronder toegelicht.

Het confrontatie vereiste

De naaste of nabestaande lijdt schade door een confrontatie met het ongeval of de ernstige gevolgen van het ongeval. Deze confrontatie kan ook indirect zijn. Bijvoorbeeld in het geval nabestaanden niet met het stoffelijk overschot worden geconfronteerd, omdat dit te heftig is. In dat geval kan dee aard en ernst van het ongeval dusdanig zijn dat nabestaanden zich een beeld kunnen vormen van het letsel. Er is in dat geval sprake van een conforntatie waarbij het ongeval of de gevolgen niet daadwerkelijk worden waargenomen. Het vereiste van het plaatsvinden van een confrontatie moet dan ook ruim worden opgevat.

Geestelijk letsel

Een ander vereiste voor shockschade is dat er geestelijk letsel ontstaat. Er is alleen sprake van shockschade als de confrontatie met het ongeval tot gevolg heeft dat een psychiatrisch ziektebeeld optreedt. De nabestaande of naaste moet dus met een medische diagnose aantonen dat de confrontatie een medisch vast te stellen gevolg heeft gehad.

De shockschadevergoeding

De shockschade vergoeding bestaat uit smartengeld en een vergoeding voor materiële schade. De materiële schade bestaat uit de gemaakte kosten of verlies van inkomen als gevolg van de (door een medicus vastgestelde) geestelijke schade. Als werken tijdelijk niet mogelijk is en er inkomensschade onstaat bestaat er dus recht op een schadevergoeding. De shockschadevergoeding is altijd persoonlijk en verschilt van geval tot geval.

Shockschade en verplaatste schade

Shockschade ziet ook op de immateriële schade van een ongeval. De mogelijkheid voor naasten om materiële schade van een ongeval van een dierbare te claimen bestaat al langer. In artikel 6:107 lid 1 BW is vastgelegd dat deze zogenaamde verplaatste schade voor vergoeding in aanmerking komt. Verplaatste schade bestaat uit kosten en schade die een derde ten behoeve van het slachtoffer maakt. Voor vergoeding van verplaatste schade is van belang of het slachtoffer de kosten of schade zelf ook had kunnen claimen als hij de kosten zelf had gemaakt of de schade zelf had geleden.

Verschil shockschade en affectieschade

Op 1 januari 2019 is de Wet Affectieschade in werking getreden. In artikel 6:107 en 6:108 Burgerlijk Wetboek is de mogelijkheid opgenomen voor naasten en nabestaanden om een smartengeldvergoeding te krijgen. Voor 1 januari 2019 kon al wel shockschade worden geclaimd. De mogelijkheden voor naasten om immateriële schade vergoed te krijgen is dus uitgebreid. Het voornaamste verschil tussen affectieschade en shockschade is dat voor de vergoeding van affectieschade geen confrontatie met het ongeval of de gevolgen van het ongeval noodzakelijk is. Affectieschade is nadeel wegens verdriet dat nabestaande ondervinden als gevolg van het overlijden van iemand met wie zij een nauwe affectieve band hebben.

Persoonlijk advies

Affectieschade, verplaatste schade, en shockschade zijn soms lastig te onderscheiden. Voor een indirect slachtoffer van letselschade kan een schadevergoeding bijdragen aan de verwerking en acceptatie van een ongeval en de gevolgen hiervan. In een persoonlijk gesprek kunnen onze letselschade specialisten u direct inzicht geven in uw eigen situatie.

Voor het maken van een afspraak of een vrijblijvend gesprek neemt u contact op met 0800-4455000. Ook voor vragen over onze dienstverlening – die bij letselschade vaak kosteloos is – kunt u altijd vrijblijvend contact opnemen.